Interview met Willem Voogd over voorstelling Baba

Als je de podcast al kent, is het dan nog de moeite waard naar de voorstelling te komen kijken?
Absoluut, juist! Het verschil is groot. Baba de voorstelling is een volledig nieuw project. Er zijn verschillende mensen bij betrokken en het is een nieuw perspectief op hetzelfde verhaal.

Wat is dat verhaal?
Het is begonnen bij het verhaal van mijn Babuschka, 'oma' in het Russisch. Ik kwam er pas laat achter dat mijn oma in de Tweede Wereldoorlog verliefd werd op een Nederlandse man, mijn opa. Ze ontmoetten elkaar in 1942 in Odessa en vervolgens is zij in 1944 op eigen houtje door oorlogvoerend Europa gereisd om zich bij hem te kunnen voegen in Nederland. Aan haar moed om die onwaarschijnlijke reis te maken maar ook een nieuw leven in een ander land te beginnen dank ik mijn bestaan. Ik raakte nieuwsgierig en ben met behulp van mijn vader en Google Translate haar memoires gaan vertalen. Uiteindelijk ben ik in 2021 in haar voetstappen gevolgd en dezelfde reis gaan maken, om de twee verschillende Europa's met elkaar te vergelijken voor de podcast. Helaas weten we inmiddels dat die realiteit ook is veranderd, en dat het huidige Europa misschien wel meer op dat van haar lijkt dan toen ik de reis maakte.

In welke zin is de voorstelling anders dan de podcast?
Voor de podcast ben ik in mijn eentje gaan reizen en heb ik ter plekke veel mensen gesproken over de huidige situatie. Hoe gaat Europa om met vluchtelingen, hoe wordt de oorlog herdacht, hoe is het voor nieuwkomers in Nederland? In die zin heeft de podcast een vrij journalistieke insteek. De voorstelling wordt veel persoonlijker. Ik ben namelijk ook zo gefascineerd door mijn oma's verhaal omdat ik me afvraag of ik dezelfde moed en passie zou hebben. Ik vermoed van niet. Door middel van het maken en spelen van een voorstelling over Baba hoopte ik dat het zou lukken haar iets beter te begrijpen, of misschien zelfs iets van haar vuur over te kunnen nemen.

Hoe maak je dan van zo'n verhaal een voorstelling?
In eerste instantie heb ik Dorien van Gent, een schrijfster en actrice, gevraagd de toneeltekst te schrijven. Zij heeft zich verdiept in mijn oma's verhaal, door het lezen van haar memoires en brieven maar ook veel Russische poëzie en historische context. Evgenia Brendes, een actrice die op jonge leeftijd van Kazachstan naar België is verhuisd, speelt ook mee in de voorstelling. Zodra de spotlights aangaan zie je onszelf, de acteurs Willem en Evgenia, een poging doen mijn oma beter te begrijpen door haar verhaal te vertellen en na te spelen. Evgenia kruipt in de rol van Baba en ik in die van mezelf, maar ook die van mijn vader en van Baba's vroegere vlam. Het wordt een ontdekkingstocht door het leven van mijn oma, maar daarmee ook die van onszelf en van Europa. Dat klinkt misschien als een hoop, maar dat is het ook. Het is zo'n groots verhaal! Dat is precies ook wat we ons in de voorstelling afvragen: hoe vertel je een verhaal zo goed mogelijk dat zoveel verschillende perspectieven kent?

En? Hoe doe je dat?
Juist door die zoektocht te delen met het publiek! Soms schakelen we in één scène tussen drie verschillende tijden, soms zijn Evgenia en ik het in de voorstelling met elkaar oneens over hoe we een bepaald verhaal willen vertellen en soms komen we er ook niet uit, omdat het onmogelijk is in één voorstelling alle perspectieven en nuances van een geschiedenis te vertellen - of dat nu gaat om een liefdesverhaal of een oorlogsgeschiedenis. Eigenlijk precies zoals dat met het leven zelf ook gaat. Maar we doen dat niet alleen met twee acteurs en een tekst, maar er zit ook veel muziek in de voorstelling, gemaakt door Darius Timmer en Jelle Visser. Die muziek kent Oost-Europese invloeden, maar is nieuw gecomponeerd, speciaal voor de voorstelling. Het decor, ontworpen door Eva Koopmans, speelt een belangrijke rol, want het landschap waar Baba doorheen reist ontstaat live voor je neus als een pop-upkaart.

Hoe is het om van zo'n persoonlijk verhaal nu een voorstelling te maken, die door het hele land gezien gaat worden door veel toeschouwers?
Dat hoop ik, dat er veel toeschouwers zullen komen, haha! Het is heel bijzonder en een beetje spannend natuurlijk. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat het een verhaal is dat veel mensen aanspreekt, dat helaas opeens heel actueel is. Ik heb bij de voorstelling ook twee goede vrienden van me gevraagd: Frank Siera doet de regie en Lourens van den Akker is de producent. Het voelt dus heel vertrouwd dat mijn verhaal nu in handen is van goede vrienden en een heel goed team!